Jaarverslag 2022 Hilversumse Historische Kring Albertus Perk

1. Bestuur

Het jaar 2022 is voor de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk bijna weer als vanouds verlopen met alle geplande activiteiten. In januari 2022 vonden de eerste versoepelingen van de coronamaatregelen plaats. Het bestuur kon weer vergaderen, maar helaas kon de eerste geplande ledenavond van 25 januari nog nét niet doorgaan, omdat pas op 26 januari 2022 de laatste versoepelingen werden doorgevoerd. Maar verder werd het bestuur in de loop van 2022 niet meer gehinderd door beperkingen.

In de eerste bestuursvergadering van het jaar kondigde voorzitter Erik van den Berg aan dat hij – nu hij ‘Albertus Perk’ door de lastige coronatijd had geloodst – toch echt de voorzittershamer wilde overhandigen aan een opvolger. In de Algemene Ledenvergadering van 22 maart zou hij voor het laatst na 23 jaar zijn jaarrede houden en afscheid nemen (zie het Hilversums Historisch Tijdschrift 2022-2 voor een verslag daarvan). Bestuurslid Ed van Mensch stelde zich in deze vergadering beschikbaar als waarnemend voorzitter na het vertrek van Erik van den Berg. Ook het bestuurslid Rients Slippens gaf aan dat hij aan het eind van 2022 zijn deelname aan het bestuur wilde beëindigen. Een nieuw bestuurslid, Joost Huijsing, was in 2021 al in het vizier van het bestuur gekomen en nam deel aan de bestuursvergaderingen. Het voorstel van het bestuur hem tot lid van het bestuur te benoemen kreeg in de Algemene Ledenvergadering van 2022 het fiat van de leden. Maar duidelijk was dat het bestuur nog meer versterking kon gebruiken en ook op zoek moest naar een nieuwe voorzitter. Een oproep in het historisch tijdschrift en de digitale nieuwsbrief leverde een aantal kandidaten op waarvan er twee door de sollicitatiecommissie voorgedragen werden aan het bestuur als waardevolle, veelbelovende krachten: Albert Bek en Bob Houthuyzen. In de Algemene Ledenvergadering van 2023 worden zij voorgedragen om toe te kunnen treden tot het bestuur. Elders in dit nummer kunt u kennismaken met hen en hun beweegredenen lezen. Sinds de eerste ontmoeting met het bestuur in de vergadering van mei 2022 dragen deze twee nieuwe leden hun ideeën al uit en is het bestaande bestuur blij met het nieuwe elan dat ze meebrengen.

Onder leiding van Bob Houthuyzen is het bestuur begonnen met het door hem voorgestelde en uitgewerkte ‘project Pegasus’. Een ambitieus project om de HHK ‘Albertus Perk’ meer bij de tijd te brengen door gebruik van de huidige digitale mogelijkheden en daardoor toekomstbestendig(er) te maken. Informatie kan efficiënter gedeeld worden o.a. door op een centrale opslag in de cloud te gaan werken. Deze digitale slag geeft straks ook betere mogelijkheden om nieuwe digitale diensten te gaan leveren zoals podcasts of de Wikipedia van Hilversum. Tevens is deze nieuwe manier van werken noodzakelijk om te voldoen aan de eisen die de AVG-wetgeving (Algemene Verordening Gegevensbescherming) stelt in verband met het gebruik van persoonsgegevens.  Het hangt af van de functie van het bestuurslid of hij wel of juist geen toegang tot bepaalde stukken of mappen met persoonsgegevens heeft. Iedere bestuursvergadering staat dit project op de agenda en het bestuur heeft al veel stappen gezet, maar het zal nog enige tijd en inzet vergen voor het hele project geïmplementeerd is en gaat werken, maar het bestuur rust niet totdat Pegasus op de Olympus is aangekomen….

Het bestuur en leden van de Commissie Cultureel Erfgoed (CCE) hebben in 2022 op uitnodiging twee keer een bezoek gebracht aan een bijzondere plek in Hilversum. Directeur Anita van Loon van de Uitvaartstichting Hilversum nodigde de historische kring uit voor een rondleiding op 14 september in het gerenoveerde hoofdgebouw van de prachtige begraafplaats aan de Bosdrift en door het ruim 130 jaar oude terrein, dat in 1889 ontworpen werd door tuinarchitect Leonard Springer. Op uitnodiging van Valentijn Carbo, architectuurhistoricus en als onderzoeker werkzaam bij de vereniging Hendrick de Keyser, hebben leden van het bestuur en de CCE 15 oktober een bezoek kunnen brengen aan het huis van de familie Sloëtjes, J.P.Coenstraat 80. Een bijzonder huis (maar eigenlijk een gewoon rijtjeshuis) waarin zoon Sloëtjes het interieur volledig in de originele staat van de jaren ‘50 heeft bewaard en na zijn dood heeft overgedragen aan de vereniging Hendrick de Keyser. De bedoeling is dat het pand als een soort museumhuis opengesteld wordt voor bezoekers om te komen zien hoe de tijd stil stond in de jaren vijftig en zestig. Valentijn Carbo vertelt over het huis op de eerste ledenavond van 2023.

Joost Huijsing is het bestuurslid dat zeer actief is om ‘Albertus Perk’ zichtbaar te maken op de sociale media. Alle activiteiten worden op de website (www.albertusperk.nl) geplaatst en voorzien van foto’s, zodat de site voortdurend bij de tijd is; en het lijkt een anachronisme, maar ‘Albertus Perk’ is tegenwoordig zeer actief op Facebook. Ook de ledenwerfactie aan het eind van 2022 is door hem op touw gezet en met resultaat. Hierdoor hoopt het bestuur op verjongende aanwas van de vereniging.

In de laatste vergadering van het jaar is besloten het publiciteitsfonds waar ‘Albertus Perk’ altijd geld reserveert voor ondersteuning van publicaties, te vernoemen naar Egbert Pelgrim (1956-2013): het Egbert Pelgrim Publicatiefonds. Egbert Pelgrim, historisch geograaf, heeft veel voor de vereniging betekend; hij was auteur van zeer veel artikelen in het Hilversums Historisch Tijdschrift ‘Eigen Perk’.

Het bestuur heeft in 2022 acht keer vergaderd waarvan in februari en maart onder leiding van voorzitter Erik van den Berg en in de daarop volgende vergaderingen onder leiding van waarnemend voorzitter Ed van Mensch.

2. Ledenbestand

Eind 2022 is het Hilversums Historisch Tijdschrift naar  997 adressen verzonden. Eind 2021 waren dat 1050 adressen. Van dit aantal zijn 932 betalende leden en 12 geschenkabonnementen. Het tijdschrift ging gratis naar 5 ereleden, 5 adverteerders, 27 relaties en 16 ruilabonnementen. Met ingang van 1 januari 2023 hebben 33 leden opgezegd. Gedurende het jaar is het lidmaatschap door overlijden of verhuizing door 22 leden stopgezet. Gedurende 2022 hebben we 26 nieuwe leden verwelkomd, waarvan 1 geschenkabonnement. Het eindresultaat is dat in 2022 het ledenaantal met 29 leden is gedaald. De minimumbijdrage is

€ 20,- gebleven. De daling van het aantal leden heeft het bestuur gebracht tot een wervingscampagne die in december is gestart. De reacties zijn positief. Voor het einde van het jaar hadden zich al 19 nieuwe leden gemeld.

3. Het Hilversums Historisch Tijdschrift in 2022

Alle leden van ‘Albertus Perk’ hebben ook dit jaar weer vier mooie nummers van het tijdschrift in de bus gekregen. Compliment aan de redactie en de vormgever! Iedere keer werden weer interessante onderwerpen en leesbare artikelen geschreven zowel door leden van de redactie als door gastschrijvers. Hilversumse geschiedschrijving gepresenteerd en uitgezocht door vrijwilligers die er hun passie in leggen en bijna een beroep van maken. Het bestuur kan niet genoeg benadrukken dat de inzet en het resultaat zeer gewaardeerd wordt. In het laatste nummer van 2022 vindt u zoals gebruikelijk een overzicht van alle artikelen in de vier nummers van het jaar. Het themanummer over de bakkers in Hilversum is ook weer een kroon op het werk van de redactieleden.

Het bestuur heeft dit jaar in juli overleg gehad met een deel van de redactie om alle activiteiten op elkaar af te stemmen en ervoor te zorgen dat de samenwerking goed verloopt. Naar aanleiding van dit overleg heeft het bestuur op basis van een concept van Wim Dral criteria opgesteld waaraan een publicatie die ondersteund wordt door de HHK ‘Albertus Perk’, zou moeten voldoen.
Misschien heeft u het als actief lezer van het tijdschrift gemerkt: de nieuwe vormgever Arie den Dikken is langzaamaan veranderingen in de vormgeving van het tijdschrift aan het aanbrengen: het lettertype is gewijzigd en de tekst van de artikelen staat in één kolom gedrukt. Wat het bestuur betreft: een verbetering!

4. De ledenavonden in 2022

De ledenavond met Sander Koopman gepland voor 25 januari en die al zo vaak was uitgesteld, kon dus ook nu weer niet gehouden worden. De eerste ouderwetse ledenavond was op 22 februari en werd verzorgd door Meindert Tepper. Hij hield zijn lezing over twee beeldbepalende villa’s in Hilversum: het Gemeenlandshuis (het voormalige bestuursgebouw van de stichting ‘Stad en Lande’) en sanatorium Heideheuvel, allebei op het mediapark.

Op 22 maart werd de Algemene Ledenvergadering gehouden gecombineerd met het afscheid van voorzitter Erik van den Berg en de verkiezing van het mooiste gebouw van Hilversum onder enthousiasmerende leiding van Pieter Hoogenraad. Dat mooiste gebouw bleek – niet verrassend – Zonnestraal te zijn, het prachtige, witte voormalige sanatorium van architect Jan Duiker in het Loosdrechtse bos.

De twee eerste lezingen van dit jaar werden gehouden in de Kerkzaal van de Grote Kerk aan de Kerkbrink om meer ruimte tussen de bezoekers te kunnen aanhouden. Hierna kon de vertrouwde zaal weer gebruikt worden. Het bestuur is het kostersechtpaar erkentelijk voor alle goede zorgen.

De ledenavond van de vierde dinsdag in april werd verschoven naar 3 mei en werd gehouden door Ed van Mensch en Pieter Hoogenraad over de bevrijding van Hilversum in 1945.

Op 24 mei kon dan eindelijk de lezing van Sander Koopman over de ‘grenzen van de wildernis’, de maximale uitbreiding van het veen aan de randen van het Gooi gehouden worden. Hij nam de aanwezigen mee op de wetenschappelijke zoektocht naar een antwoord op het vraagstuk tot waar het veen rondom het Gooi heeft gelegen.

Op dinsdagavond 27 september, de eerste avond na het zomerreces, heeft Thomas van der Steen de ledenavond verzorgd met door hem zelf gefotografeerde verrassende details van Hilversumse gebouwen. Hij vertelde persoonlijke herinneringen, feiten en anekdotes bij zijn geselecteerde afbeeldingen van ‘Hilversum in detail’ en eindigde met een quiz die een leuke uitdaging was voor de vele aanwezigen.

Op 25 oktober nam Albert Bek, aspirant bestuurslid, ons mee over de Eikbosserweg met een schat aan verhalen van en over bewoners, bijzondere gebouwen en de rijke historie ervan. Een deel van zijn verhaal was gepubliceerd in het HHT 2022-3, maar de levendige verteltrant tijdens de ledenavond was een goede aanvulling. Er waren duidelijk meer mensen aanwezig dan gewoonlijk; veel bewoners van de Eikbosserweg waren uitgelopen om over hun weg te horen. Het verhaal van de Eikbosserweg wordt voortgezet: op de website van ‘Alberus Perk’ kunt u de aanvullingen en de reacties die op artikel en verhaal volgden, lezen.

Op 22 november hield bestuurslid Kees van Aggelen een voordracht over gevelstenen in Hilversum. Kees is een verwoed fotograaf en kenner van Hilversum en die combinatie leverde een mooi overzicht op van fraaie gevelstenen en verhalen daarbij. Hilversum nog nooit zo gezien.

5. Op pad met…

Pieter Hoogenraad heeft onder het motto Op pad met Albertus Perk ook in de zomer van 2022 weer een aantal fietstochten en een wandeling bedacht en georganiseerd langs historisch en architectonisch interessante plekken in en rond Hilversum. In de maanden dat er geen ledenavonden zijn en het aangenamer is voor buitenactiviteiten kon iedereen zich weer op de eerste zondag van de maand met fiets aanmelden op de Kerkbrink om onder begeleiding mee te fietsen of te wandelen. Al vele jaren – en zo ook dit jaar – weet Pieter Hoogenraad deskundigen te charteren met interessante verhalen, historische feiten of architectonisch opvallende details. De laatste fietstocht was ook dit jaar weer in september op de Open Monumentendag. Het aantal mensen dat deelneemt aan deze fietstochten was dan ook in 2022 weer groot en de dankbaarheid aan het eind van de tocht overweldigend. De excursies worden duidelijk zeer gewaardeerd.

Op zondag 1 mei ging de tocht onder leiding van Pieter Hoogenraad langs de tien mooiste gebouwen van Hilversum die op 22 maart door de leden van Albertus Perk waren verkozen. Een slingerende tocht door heel Hilversum heen.

Zondag 5 juni leidde Annette Koenders de geïnteresseerden door Hilversum-Noord waarbij ze liet zien hoe Hilversum na de Tweede Wereldoorlog antwoord gaf op de sociale en ruimtelijke vraagstukken door een tuinwijk te ontwerpen met milde allure.

Op zondag 3 juli werd er voor de verandering gewandeld in het Brediuskwartier in Bussum, ruim honderd jaar geleden ontworpen door tuinarchitect Tersteeg. De aanwezigen werden rondgeleid door gidsen van de Historische Kring Bussum.

Op de zeer warme zondagmiddag 7 augustus werden de deelnemers aan de fietstocht geleid langs de zes lanen vernoemd naar Hilversumse burgemeesters en langs een paar burgemeestershuizen. Herman Meddens en Meindert Tepper waren de enthousiaste vertellers van de soms zeer smeuïge verhalen over deze burgervaders en hun wederwaardigheden. In april was er een kleine publicatie uitgekomen van Meindert Tepper waarin hij alle burgemeesters die Hilversum gehad heeft, beschrijft: Burgemeesters van Hilversum (1825-2022).

Zondag 11 september, de zondag van de Open Monumentendagen, vormde de afsluiting van deze zomeruitstapjes. Het landelijke thema was ‘duurzaamheid’. Na een inleiding waarin veel interessante vragen werden opgeroepen gidste Harry van der Voort, lid van de Commissie Cultureel Erfgoed, de deelnemers aan deze ook zonnige fietstocht langs bekende en onbekende gebouwen die in de loop van hun bestaan een andere bestemming hebben gekregen. Hij ging in zijn verhaal in op de kwestie of de nieuwe bestemming van het gebouw ook bijgedragen had aan behoud van het gebouw en dus het predicaat ‘duurzaam’ verdienden.

6. Belangrijke aandachtspunten van het bestuur waren:

Het Erfgoedhuis

De voorbereidingsgroep, die het tot stand komen van een erfgoedhuis in Hilversum op zich had genomen, heeft in 2022 resultaat geboekt. Rients Slippens heeft zich hiervoor bijzonder ingespannen en op 18 maart is de akte ter oprichting van de Stichting Erfgoedhuis Hilversum bij de notaris gepasseerd.

Udo Heinsman, de penningmeester, en Erik van den Berg (zijn laatste officiële daad als voorzitter) hebben de statuten ondertekend. In de vergadering van 16 maart had het bestuur zich akkoord verklaard met de oprichting van de Stichting Erfgoedhuis Hilversum en een mandaat ter ondertekening gegeven aan de voorzitter en de penningmeester. De Stichting Erfgoedhuis Hilversum staat nu op eigen benen met een eigen bestuur, hetgeen niet wegneemt dat Albertus Perk zeer nauw betrokken blijft bij het verdere proces.

Het Streekarchief

Ook in 2022 bleef het streekarchief op de agenda staan van het bestuur, maar met minder zorgen dan in voorgaande jaren. In januari was er een nieuwe archivaris benoemd voor het Streekarchief in Hilversum en het Gemeentearchief in Naarden, Jacqueline Deknatel-Bos. Na jaren van onzekerheid kwam er in de loop van 2022 zicht op een fusie tussen het Stadsarchief in Naarden en het Streekarchief Gooi en Vechtstreek in Hilversum. De planning is dat de fusie op 1 januari 2023 een feit is. Het huidige voorstel gaat uit van het openhouden van de twee studiezalen, waarvoor Albertus Perk altijd heeft gepleit. Deze studieruimten zijn namelijk essentieel om de archieven goed toegankelijk en raadpleegbaar te houden. De archiefdiensten hebben een belangrijke maatschappelijke functie en vormen een schakel tussen de overheid en samenleving. Niet alleen gezien het recht op informatie en de groeiende behoefte aan een transparante overheid, maar ook voor het nastreven van een diversiteit aan informatiebronnen als afspiegeling van ons collectieve geheugen. Het stimuleren en faciliteren van de lokale en regionale geschiedbeoefening is wat de historische kring Albertus Perk betreft een essentieel onderdeel binnen de functies van een archiefdienst.

De Nieuwsbrief

De Nieuwsbrief in inmiddels een niet meer weg te denken onderdeel van de HHK Albertus Perk. De redacteuren Rients Slippens en Herman Meddens hebben ook in 2022 weer elf maal een Nieuwsbrief gevuld met de nodige informatie en wetenswaardigheden voor de leden en niet-leden, voor iedereen die zich opgegeven heeft deze te willen ontvangen. In de week voor de ledenavond of (fiets)excursie wordt iedere maand een ‘reminder’ verstuurd met een wervende tekst over onderwerp en spreker van de ledenavond, zodat iedereen weer op de hoogte is van de georganiseerde activiteit. Vaak bevat hij een terugblik op de vorige avond. Tevens bood dit medium dit jaar het bestuur en de CCE de gelegenheid een oproep te doen voor nieuwe bestuursleden; hetgeen succesvol was. Maar ook aan andere activiteiten die in Hilversum plaatsvinden werd aandacht besteed, zoals de presentatie van de vier delen over de Hilversumse architecten. De digitale brief wordt inmiddels toegestuurd aan 550 mailadressen. In de laatste bestuursvergadering van 2022 heeft Rients Slippens aangegeven te willen stoppen met de redactie van de Nieuwsbrief en heeft in Joost Huijsing een goede opvolger gevonden. Die ging meteen enthousiast aan de slag en heeft met Herman Meddens de redactie van de Nieuwsbrief van december al verzorgd. Het bestuur is Rients erkentelijk voor het initiatief dat hij in 2014 nam voor het starten met een digitale nieuwsbrief naar leden en geïnteresseerden en de vele brieven daarna die hij heeft doen uitgaan.

Voor degenen die zich nog niet aangemeld hebben voor de Nieuwsbrief: het kan nog altijd via nieuwsbrief@albertusperk.nl of info@albertusperk.nl

Een verzamelalbum met historische plaatjes van Hilversum

Het bestuur kreeg in de loop van 2021 een verzoek van een groot marketingbedrijf mee te werken aan een verzamelalbum van historische plaatjes van Hilversum die uitgereikt zullen worden bij het afrekenen van de boodschappen bij de twee Jumbo supermarkten. Het bedrijf vroeg om samenwerking met de historische vereniging Albertus Perk vanwege de kennis van de historie van Hilversum hetgeen het selecteren van de afbeeldingen verantwoord zou maken. Het bestuur stond daar positief tegenover, omdat op deze manier de historie van Hilversum voor de inwoners zichtbaar wordt. De werkgroep die bestond uit Ed van Mensch, Kees van Aggelen en Joost Huijsing, heeft hard gewerkt aan het selecteren van de afbeeldingen en het schrijven van de teksten in samenwerking met de Collectie Hilversum en het Streekarchief. Het heeft geresulteerd in een prachtig samen te stellen verzamelalbum met een thematisch geordend overzicht van historische afbeeldingen in Hilversum. Begin  januari 2023 gaat de actie van start.

De film Hilversum bezet en bevrijd,1940-1945

De film Hilversum bezet en bevrijd, 1940-1945, met unieke beelden van Hilversum tijdens de Duitse bezetting en de uitbundige wijze waarop de inwoners in mei 1945 de bevrijders verwelkomen, kon vanaf 17 april in het Filmtheater Hilversum vertoond worden. In het nummer van het Hilversums Historisch Tijdschrift van maart was een folder ingesloten waarmee de leden van Albertus Perk tegen korting de film konden gaan zien. Van dat aanbod hebben de leden in groten getale gebruik gemaakt; de film was een groot succes. Degenen die hem gezien hadden, waren zo enthousiast dat het gerucht zich snel verspreidde. Uiteindelijk hebben 1661 bezoekers de film gezien. Een mooi resultaat voor deze productie van de HHK Albertus Perk. Met dank aan en veel lof voor het productieteam: Ed van Mensch, Pieter Hoogenraad, Rients Slippens en Johan Commu.

Marieke Middelhoff,

secretaris