(Onderaan deze pagina zijn nog veel meer foto’s van deze Op Pad-aflevering te zien – daar komen alle acht kerken in beeld.)

Op zondag een fietsexcursie over geloof en kerken – dat gaat vast een volle bak opleveren…
Zou je denken.

Behalve als het hard regent voor en op het aanvangstijdstip. Zeven juli was zo’n natte zondag.

Toch waren er zo’n twintig diehard-liefhebbers die het weer trotseerden. Zij werden ruimschoots beloond: de regen hield al snel op en we kregen prachtige verhalen te horen bij acht kerken. Onze gidsen historicus Pieter Hoogenraad en dominee Jurjen Zeilstra wisselden elkaar af.  Er viel zoveel te vertellen over de geloofshuizen en de verschillende kerkgenootschappen dat de twee uur om waren voordat de geplande route was voltooid.

De start is bij de Grote Kerk op de Kerkbrink – de meest vernietigde en daarna weer opgebouwde kerk van Nederland!

Eerst katholiek, daarna gereformeerd, dan hervormd, vervolgens gereformeerde bond…

En de veranderingen houden niet op want
tegenwoordig praten we over de Protestantse gemeente Hilversum: PgH.

Verder op de fiets naar de Torenlaankerk. Hoewel aan de gevel nog altijd vermeld staat dat er zondagsdiensten zijn om 10 en 11 uur, worden er zelden meer psalmen gezongen. Uitgeverij van historische boeken Verloren heeft het pand in gebruik genomen als kantoorruimte, boekenopslag en een deel is woning.

Het derde gebedshuis op onze route ligt aan de Boomberglaan. We passeren het Kerkgenootschap der Zevende Dags Adventisten op nummer 6 (een modern en weinig inspirerend pand) en rijden door naar huisnummer 18. Waar nu Ananda Yoga is gevestigd in de voormalige Doopsgezinde Kerk. De gelovigen hebben deze ‘vermaning’ verlaten en kerken nu samen met de Remonstrantse Gemeente en de Vrijzinnigen Nederland (voorheen de Nederlandse Protestantenbond) in De Kapel aan de ’s-Gravelandseweg. Dat is dat bijzondere, donkergekleurde houten ‘chalet’ naast ‘Quatre Bras’.

Dan de Schuilhof aan de Dalweg. Drie gereformeerde kerken (Rehoboth, Pniël, Schuilhof) zijn samen gegaan in twee gebouwen.
Het Kompas en deze Schuilhof, een modern pand dat gebouwd werd na een brand in 1990. Waarschijnlijk ontstond die brand na een inbraak. De naam komt van de locatie van het gebouw: verscholen achter een villa.

Nummer vijf: de Tesselschadekerk, genoemd naar de straat waaraan de kerk staat. Bijna een eeuw geleden gebouwd voor de Nederlandse Protestantenbond, “in een expressionistische bouwstijl, verwant aan de Amsterdamse School, met een markante toren”.

Al in 1988 werd de kerk verlaten, het is nu een bedrijfsverzamelgebouw. Mooi om te zien dat er verbouwd is “met respect voor de oorspronkelijke geloofsruimte”. Dat mochten we ook binnen gaan bekijken.

Weer verder op de fiets, naar de Oude Engweg. Daar komen we eerst bij het gebouw ‘Elim’. Het ziet er, afgezien van het mooie glas-in-lood, niet echt uit als een kerkgebouw. Toch is dit het geloofshuis van ‘het christelijk centrum Zout & Licht’.

Tegenover ‘Elim’ vinden we gebouw ‘De Vereniging’. Een pand met een bijzondere geschiedenis: door Architect Salm ontworpen als toneelzaal. Maar al snel ook loge voor de Vrijmetselaars, ook kerkgebouw voor de Nederlandse Protestantenbond (die komen we op onze excursie al weer tegen) en de Soefibeweging.

We eindigen eerder dan gepland, bij de Oud-katholieke parochie St. Vitus aan het Melkpad. Ontworpen door Petrus Augustinus Weeldenburg in 1889.
Een opvallend mooie driebeukige kruisbasiliek – zelfs ouder dan ‘die andere Vitus’ aan de Emmastraat.

De deelnemers zijn unaniem: we moeten die pakweg veertig geloofshuizen van Hilversum die we deze ‘Op Pad’ niet hebben bezocht een volgende keer beslist nog eens gaan bekijken. Voorstel: nog een keer aan deze kant van het spoor en nog een keer aan de andere kant. Pieter Hoogenraad en Jurjen Zeilstra nemen de complimenten in ontvangst en beraden zich over vervolg-excursies….

 

Klik op een van de onderstaande foto’s om vertoning van de gallery (een moderne diaserie) te starten. U kunt de foto’s dan groter en in hogere resolutie bekijken.

 

Het lijkt een rustige tocht te worden. Het is nu kwart voor 2 en er zijn zo’n 6 personen verzameld die mee willen fietsen langs Hilversumse scholen. Maar dan gaat het rap. In het laatste kwartier melden zich zo’n kleine 40 personen rondom gids Kees van Aggelen die ons mee gaat nemen.

Na een korte tocht door het centrum komen we aan op de Groest. Achter de naam van de school staan tussen haakjes het bouwjaar en de architect vermeld.

Catharinaschool ( 1931 – N. Andriessen )

De Catharinaschool was lange tijd een Rooms-katholieke MULO en is later gefuseerd met het Alberdingk Thijm College en nu herbestemd tot appartementencomplex voor jongeren.

 

 

Kees vertelt hier wat vooral opvalt aan de gebouwen van Andriessen en de ‘bal’ die een van zijn handelsmerken is.

 

 

 

 

St. Aloysiusschool aan de Prins Bernhardstraat ( 1903 – P. Andriessen )

Deze school is gebouwd als Rooms Katholieke jongensschool. De bovenetage was de St. Jansschool en de benedenverdieping de St. Vitusschool. Bij de aanleg van de Schapenkamp werd een vleugel afgebroken. Een geheel nieuw deel aan de Schapenkamp vormt nu het Aloysius college, gebouwd naar een ontwerp van architectenbureau Sluymer en Van Leeuwen en bekleed met grijze leistenen.

 

 

 

 

 

 

 

Alberdingk Thijm College aan de Emmastraat ( 1937 – N. Andriessen )

Ooit een school voor rooms-katholiek voortgezet onderwijs. Nu de huisvesting van de Internationale school Hilversum ‘Alberdingk Thijm’. Kees is hier binnen geweest en vertelt dat, ondanks de klassieke uitstraling aan de buitenzijde, deze school van binnen verrassend modern is. Met prachtige vloeren. En natuurlijk de kenmerken die zo typerend zijn voor de bouw van Andriessen

 

 

 

 

 

 

 

Hilversumse Schoolvereniging aan de Frans Halslaan ( 1910-1911 – P. Andriessen )

De school was en is een neutrale school. Dus niet katholiek, protestant of openbaar. Al direct met jongens en meisjes met veel aandacht voor persoonlijke ontwikkeling. Aan de school hangt een monumentenschildje – opgehangen door Kees zelf.

 

 

Rembrandtschool aan de Rembrandtlaan ( 1917-1920 Dudok )

Deze school was een Ulo, later Mavo en is een van de oudste scholen, gebouwd door Dudok. Sommigen zeggen dat je dit ook terug ziet in de stijl van de school die wat kenmerken heeft van een bunker (Dudok kwam van de Koninklijke Militaire Akademie!)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Gooische Huishoudschool aan de Vermeerlaan ( B.H. en C.M. Bakker )

Een school in de Amsterdamse stijl. Het is nu een appartementen complex. Kees heeft hier onder andere stage gelopen en vertelt dat hij nog niet in de lerarenkamer mocht komen, maar met anderen in opleiding een plekje kreeg in de kelder bij de archieven!

 

 

De Fabritiusschool aan de Fabritiuslaan en Ruysdaallaan. ( 1925-1929 – Dudok )

In 1925 ontwierp Directeur Publieke Werken W.M. Dudok (1884-1974) een openbare lagere school aan de Fabritiuslaan. De school werd in 1929 uitgebreid met een school voor kleuters langs de Ruysdaellaan. De ingang werd gemarkeerd door een hoge schoorsteen. Twee jaar later kwam er een tweede lagere school; de latere Ruysdaelschool. De twee scholen hadden één plein en één gymzaal. De leerlingen en leerkrachten hadden vrijwel geen contact met elkaar.

Na de brand van 1985 werd de school herbouwd. Dat was ook het moment om de locatie van de gymnastieklokaal te verplaatsen en daarmee te vergroten. Op de plek van de oude gymzaal zijn nu twee klaslokalen.

Deze mooiste school van Hilversum is nog steeds een lagere school, waarbij Kees vertelt dat het vorige rieten dak vol zat met mos. Wat insecten aantrok, wat weer andere dieren aantrok. Zo ook vogels en vleermuizen. Kees, die hier onder andere als leraar  heeft gewerkt mocht deze dan weer uit het gebouw halen. De school is genoemd naar de schilder Fabritius. Behalve dat hij jong is gestorven zijn weinig van zijn werken bewaard gebleven door een grote brand na een buskruitontploffing bij zijn woning in Delft.

 

 

 

 

 

Julianaschool en Catherina van Rennesschool ( 1925-1927 – Dudok )

 

Was de Julianaschool een Ulo, de Catherina van Rennesschool was een kleuterschool met totaal andere kenmerken.

 

 

 

 

De Julianaschool is te herkennen aan de hoge typerende schoorsteen. De kleuterschool heeft een ‘huppelwaranda’. Een overdekt deel buiten, afgescheiden door een muurtje waar de kleuters tot oktober zonder jas buiten konden spelen.

 

Neuweg – openbare bibliotheek

We komen langs de openbare bibliotheek. Dit is natuurlijk geen school, maar Kees geeft aan dat Dudok het belangrijk vond dat de arbeidersklasse ook toegang kreeg tot boeken en kranten. Hij wijst op de drie boeken die  naast de naam staan en waar hij pas kort geleden zelf op gewezen werd.

Deze ornamenten zijn overigens een van de weinige die Dudok in zijn gebouwen heeft toegepast.

 

 

 

 

 

Geraniumschool – Geraniumstraat ( 1918 – Dudok )

De allereerste school van Dudok gebouwd in de Amsterdamse stijl en als openbare school voor lager onderwijs. Later (1938 tot 1955) was dit het Nieuwe Lyceum. Nog later een Mula en Leao. Nu is de school omgebouwd tot appartementen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Openbare basisschool Elckerlyc ( 1957 – Architect Sj. Joustra)

Oorspronkelijk Frederik van Eeden MULO/MAVO. Maar het gebouw ligt nu aan de Van Hogendorplaan en is een openbare basisschool.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Voormalig gemeentelijk Gymnasium aan de Schuttersweg ( P. Andriessen – 1913 )

Het centrale deel is het meest oude deel.  In de loop van de jaren zijn er vleugels aangebouwd door Dudok. Het gebouw is sinds 2005 onderdeel van het A. Roland Holst College.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Vondelschool aan de Schuttersweg ( 1928-1930 – Dudok )

Deze school is nog altijd een basisschool. Tijdens de oorlog waren soldaten hier ingekwartierd en een zijgebouwtje de keuken. Mogelijk is dit de reden dat de schoolklok nooit is gevorderd, omdat dit voor deze soldaten in gebruik was als signaal voor de maaltijden.

Kees nam hier zijn leerlingen eenmaal per jaar mee naar het dak voor het geweldige uitzicht. Ook was hij via dat dak getuige van de enorme brand van het A. Roland Holst College

A.Roland Holst College / HBS aan de Schuttersweg ( 1903 – P. Andriessen )

Na de bouw in 1903 was dit de Hilversumse HBS. Na een enorme brand in 1993 is het grondig verbouwd. Hier wordt tegenwoordig het Daltononderwijs gegeven.

Hier stellen we vast dat pas de helft van de scholen gedaan zijn en 4 uur, de tijd om te stoppen, al bereikt is. Net als bij 600 jaar geloven, vinden de deelnemers dat er een deel twee moet komen waarin de niet behandelde scholen alsnog de revue passeren. Na de gids bedankt te hebben voor zijn geweldige kennis van de scholen en bijhorende architectuur nemen we afscheid, met uitzicht op een vervolg.

 

 

 

 

 

 

Foto’s en tekst: Bob Houthuyzen

 

Vrijdagavond 13 september vond de spectaculaire landelijke opening plaats van de Open Monumentendagen. Duizenden Hilversummers zagen hoe het raadhuis als decor diende van een indrukwekkende lichtshow. Son et lumiere in de zeshonderjarig Mediastad.

Ook Albertus Perk droeg bij aan de talloze attracties tijdens dit bijzondere weekend. Op zondagmiddag leidde Harry van der Voort een kleine veertig deelnemers op de fiets langs verbindingen in het verleden en het heden. Dat alles onder het motto: te land, ter zee en in de lucht. Zo fietsten we langs het station van zowel de trein als dat van de vroegere Gooische Stoomtrein, beter bekend als de Gooische Moordenaar.

De Gooische vaart waar vroeger de turf werd aangevoerd maar ook het Hilversums Kanaal, dat nu alleen nog door de roeiers van Tromp wordt bevaren, kreeg bezoek van de aandachtig luisterende fietsers. Natuurlijk kregen ook de media alle aandacht van onze gids. Kortom: Harry vergastte de deelnemers op een zeer interessante en leerzame excursie.

Wat is het mooiste beeld in de Hilversumse openbare ruimte? Tijdens de ledenvergadering van 26 maart 2024 kozen we het mooiste Hilversumse beeld. Deze fietsexcursie onder leiding van Rob Loois leidt langs de mooiste beelden van Hilversum die verrassend of minder verrassend uit deze verkiezing naar voren kwamen.

Zondag 6 oktober 2024, start 14:00 uur vanaf de Kerkbrink, duur circa twee uur.
Leden van Albertus Perk fietsen gratis mee, niet-leden zijn van harte welkom, maar betalen € 2,50

Wie benieuwd is naar de beelden die in maart j.l. de meeste stemmen van de leden van Albertus Perk kregen: klik hier en bekijk de Top Tien