Jaarverslag 2018 Werkgroep Monumenten van de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk

De werkgroep Monumenten vergaderde in 2018 driemaal onder waarnemend voorzitterschap van Erik van den Berg. Door de gemeenteraadsverkiezingen in maart en het wachten op de benoeming van de wethouder met monumenten in de portefeuille heeft de eerste vergadering van de werkgroep pas in mei plaatsgevonden.

De leden van de werkgroep zijn Harry van der Voort, Henk Dirkx (namens Heemschut), Piet Bakker, Haakon Brouwer, Marieke Middelhoff (secretaris) en Erik van den Berg (waarnemend voorzitter). Norman Vervat neemt niet deel aan de vergaderingen, maar blijft namens het Cuypersgenootschap betrokken bij de lopende en nieuwe projecten. 

In de vergadering van 10 oktober was Willem A. van der Spek als aspirant voorzitter van de werkgroep aanwezig. In de vergadering van 12 december heeft hij met instemming van de leden van de werkgroep het voorzitterschap van de Werkgroep Monumenten op zich genomen. Daarmee heeft Erik van den Berg die enige tijd met grote inzet en veel enthousiasme het waarnemend voorzitterschap op zich had genomen, zich teruggetrokken uit de werkgroep.

De werkgroep heeft dit jaar geen overleg gehad met de wethouder met monumenten in de portefeuille. Het bestuur van de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk heeft op 5 november wel een kennismakingsgesprek gevoerd met de nieuwe wethouder monumenten, Jan Kastje. Hij heeft zelf geen behoefte aan een overleg op basis van een rooster, maar stelt zich bereikbaar op. Wél is er regelmatig overleg geweest met de beleidsadviseurs Cultureel Erfgoed van de gemeente.

Met welke monumenten heeft de werkgroep zich o.a. beziggehouden?

• Regentesselaan 12

In januari is de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk benaderd vanwege de voorgenomen bouw van een nieuw woonhuis aan de Regentesselaan 12 en afbraak van het bestaande woonhuis, de villa Nimrod, op dat perceel. De villa Nimrod is het sterk verbouwde restant van het Paviljoen Nimrod. De direct aanwonenden waren bezorgd omtrent de aard en omvang van het voorgenomen bouwplan en de buurtbewoners wilden voor het bestaande woonhuis de beschermde status als gemeentelijk monument aanvragen. H.H.K. Albertus Perk heeft hiervoor door een van de leden van de Werkgroep Monumenten een bouwhistorische verkenning laten opstellen. Uit deze bouwhistorische verkenning komt naar voren dat de cultuurhistorische waarden van Regentesselaan 12 gering zijn. Te gering om naar inschatting H.H.K. Albertus Perk een verzoek tot aanvraag van een beschermde status als gemeentelijk monument succesvol te kunnen afronden.

De H.H.K. Albertus Perk is tot de conclusie gekomen dat de vereniging, hoe sympathiek het initiatief van de buurtbewoners ook overkomt, geen aanvraag tot een beschermde status als gemeentelijk monument zal indienen bij de gemeente.

• Corverslaan 2

Corverslaan 2 is een boerderij uit eind 18e eeuw die onderdeel was van het landgoed Gooilust samen met de beschermde boerderij Corverslaan 1 die parallel aan de zichtas ligt van de laan naar landgoed Gooilust. Het pand is verkocht door Natuurmonumenten en er is een grootschalig verbouwingsplan in ontwikkeling voor Corverslaan 2 waarbij belangrijke karakteristieken van het tot op heden onbeschermde gebouw dreigen te verdwijnen. De gemeente leek dit allemaal goed te vinden, maar dankzij Norman Vervat was het ondernemen van actie nog niet te laat.  

In mei heeft de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk mede namens de Stichting het Cuypersgenootschap en de Erfgoedvereniging Heemschut een verzoek ingediend bij het college van B&W om de voormalige boerderij Corverslaan 2 te beschermen als gemeentelijk monument. De volgende redenen zijn voor de beschermwaardigeid van het pand aangevoerd: – architectuurhistorisch als goed en voor Hilversum zeldzaam voorbeeld van landelijke bouwkunst van rond 1800; cultuurhistorisch vanwege de relatie tot het landgoed Gooilust en het Corversbos, een voor Hilversum e.o. belangrijk landgoed en bosgebied; stedenbouwkundig vanwege het beeldbepalende belang van de boerderij voor het gebied en de duidelijke stedenbouwkundige relatie met het reeds rijksbeschermde pand Corverslaan 1 en vanwege het gaaf bewaarde karakter van het gebouw. Bereikt is dat voor het pand een voorbescherming geldt, hetgeen betekent dat er een gewijzigd en aangepast bouwplan moet komen voor de verbouwing aan het exterieur van de boerderij. Corverslaan 2 verdient blijvende aandacht van de werkgroep. In deze is eendrachtig samengewerkt met Hilversum, Pas Op! door elkaar over en weer steeds goed te informeren. 

• Hek Hooge Dreuvik aan de Bergweg

De hekpijlers met hek uit de periode 1880 – 1890 van de voormalige villa zijn een gemeentelijk monument. De eigenaar heeft doelbewust de toegang groter gemaakt en dus gewijzigd zonder vergunning. De pilaren zijn hersteld (met verkeerd metselwerk), maar zó verplaatst dat de toegang verbreed is. Twee foto’s: één van de situatie vóór het herstel van het hek en één erna laten het verschil duidelijk zien. 

Twee zaken zijn wat het hek van Hooge Dreuvik betreft aan de orde: 1) het veranderen van een monument zonder vergunning en 2) handhaving door de gemeente. De inspanningen van Piet Bakker voor deze zaak kregen lang geen gehoor bij de gemeente. Maar nu lijkt er toch een doorbraak in het kunnen afdwingen van gemeentelijke handhaving in deze kwestie naar een voorbeeld van jurisprudentie in Wageningen.

• Pilot Spoorzone, postcodegebied 1221

In de pilot Spoorzone Omgevingswet van de gemeente worden nieuwe manieren van samenwerking ontwikkeld en getoetst. Het gaat om een gebied aan beide zijden van het spoor met woonbuurten, industriële gebouwen en werklocaties. De gemeente start op verzoek van de buurtorganisaties met postcodegebied 1221: de Geuzenbuurt, Electrobuurt en de Kleine Driftbuurt. De leefomgeving staat centraal en dus ook de mensen die in die omgeving wonen en werken. Van hen én van de ondernemers, de vastgoedeigenaren en maatschappelijke organisaties wordt verwacht dat ze met initiatieven en plannen komen. Het is de bedoeling dat de wensen uit de samenleving en de ambitie van de overheid in harmonie tot een voorstel voor verbetering van de omgeving komen. Op 17 juli 2018 kwamen tijdens de eerste Gebiedstafel meer dan 70 mensen (van 45 partijen) samen in de Melkfabriek waarbij veel kwesties die van belang zijn voor het gebied werden geïnventariseerd. Ze zijn geclusterd in 6 thema’s: identiteit/cultuurhistorie, wonen en werken, bereikbaarheid en parkeren, groen en duurzaam, sociaal en samenwerking. Dit alles wordt uitgewerkt in drie Werkplaatsen met de afronding op 6 december in de tweede Gebiedstafel.

Namens HHK Albertus Perk zit Harry van der Voort bij deze pilot. Het bestuur vraagt hem regelmatig informatie over dit project te verschaffen en het bestuur zo op de hoogte te houden. De historische identiteit en de cultuurhistorie (o.a. van gebouwen die naar vroeger tijden verwijzen) worden belangrijk gevonden in dit gebied. Zo wordt o.a. gewerkt aan een voordracht voor nieuwe monumenten voor de gemeentelijke monumentenlijst. De HHK Albertus Perk heeft in oktober een ZIENSWIJZE  Lijsterweg 20 A ingediend bij het college van B&W, een voormalige sigarenfabriek waar voorbescherming voor bereikt is.

• Het stationsgebied

De gemeente Hilversum ontwikkelt plannen voor vernieuwing van het stationsgebied Er liggen twee voorstellen (De 7 straatjes en de Passage) waar de burgers van Hilversum op hebben mogen reageren. Een keuze voor één van de twee voorstellen ligt misschien niet meteen voor de hand voor een historische vereniging, maar de HHK Albertus Perk zou zich kunnen afvragen: wát is voor de historische vereniging interessant in de twee voorstellen en welke variant past historisch gezien goed bij een plaats als Hilversum? In een brief naar de gemeente zal de HHK Albertus Perk in ieder geval zijn zorg uitgespreken over de hoogte van de geplande gebouwen.

• Zonnelaan 17, voormalig verpleeghuis de Stolpe

In de laatste vergadering van 12 december is uitgebreid aandacht besteed aan de geplande nieuwbouw op het terrein van de Stolpe, Zonnelaan 17. Dit bouwplan is onderdeel van het beschermde stadsgezicht Noordwestelijk villagebied met bijzonder welstandsniveau, waar door de gemeente een consoliderend beleid wordt gevoerd. De locatie is volgens een vooronderzoek van het gemeentelijk omgevingsteam cultuurhistorisch, stedenbouwkundig en landschappelijk gevoelig. 

Dankzij de inzet van Piet Bakker van de Werkgroep Monumenten heeft de HHK Albertus Perk op de valreep van het jaar 2018 op 23 december een Zienswijze gestuurd aan B&W met het verzoek om goedkeuring te onthouden aan de gevraagde omgevingsvergunning voor de nieuwbouw op de plek van de Stolpe. Twee van de redenen om te vragen geen goedkeuring te verlenen aan het bouwplan zijn 1) de bouwhoogte die met 15.20 m de volgens het bestemmingsplan eventueel toegestane hoogte van 13 m overschrijdt en 2) volgens het vigerende bestemmingsplan heeft deze bouwlocatie de bestemming ‘Maatschappelijke doeleinden’, maar het bouwplan voldoet niet aan de door de Raad van State genoemde criteria daarvoor: er is geen sprake van maatschappelijke doeleinden en derhalve is de bestemming ‘Wonen’ vereist.

• Het Molenaarshuisje 

Het molenaarshuisje aan de ’s-Gravelandseweg 70-72 is dankzij inspanningen van o.a. de historische vereniging op de lijst gezet van beschermde gemeentelijke monumenten. Het huisje is gebouwd in 1852 samen met de molen De Ruiter die erachter stond, maar die in 1921 is gesloopt.

• De Monnikenberg

De nieuwbouw op het terrein van de Monnikenberg blijft de aandacht van de werkgroep waard. Inspanningen om het voormalig atelier van zuster Van der Lee te beschermen zijn in gang gezet, omdat het ateliergebouwtje zeer zeldzaam is.

• Muurschildering en plastiek Pieter van Velzen 1962

Bij de erfgoedvereniging Heemschut is in oktober een melding binnengekomen over twee werken van Pieter van Velzen (1911-1990, beeldhouwer, glazenier, schilder) die wellicht verloren dreigen te gaan bij verkoop van het pand waarin ze zich bevinden. Met de inspanningen van Norman Vervat en Harry van der Voort probeert de HHK Albertus Perk dit te voorkomen.

Marieke Middelhoff,
Secretaris van de Werkgroep Monumenten AP