Jaarverslag 2018 Hilversumse Historische Kring ‘Alberts Perk’

1. Bestuur

Het bestuur kwam het afgelopen jaar 7 keer in vergadering bijeen (inclusief de ALV van 27 maart). 

In zijn  jaarrede (die door ziekte van de voorzitter door de secretaris werd voorgelezen) stond de voorzitter stil bij het vertrek van Lex van Waarden als trekker van de Werkgroep Monumenten. Vele jaren was Lex voorzitter. Erik van den Berg kon een oprecht ’dankjewel’ laten horen namens onze kring, maar ook namens Hilversum. In deze lof werd de Werkgroep Monumenten zelf ook betrokken. 

In de Algemene Leden Vergadering traden statutair af de heer Kees van Aggelen, de heer Rients Slippens en de heer Udo Heinsman, de penningmeester. 

De vergadering gaat onder applaus akkoord met de herbenoeming van de drie bestuursleden. 

2. Ledenbestand

Het Hilversums Historische Tijdschrift Eigen Perk werd  per ultimo 2018 verzonden naar 1051 adressen [eind 2017: 1054 – eind 2016: 1088]. 

Onze periodiek wordt gratis bezorgd bij onze 4 ereleden, 26 relaties, 16 ruilabonnementen en 6 bewijsexemplaren voor de adverteerders. Er zijn 11 geschenkabonnementen. De overige 988 exemplaren worden verzonden naar de leden. 

De minimum contributie bleef gehandhaafd op € 18. 

In het jaar 2018 hebben zich 69 nieuwe leden ingeschreven. De toename van het aantal nieuwe leden is vooral veroorzaakt door een actieve werving tijdens lezingen en activiteiten en door de introductieprijs van € 10,-.

Gedurende het jaar ontvingen we 17 maal het verzoek om een lidmaatschap per direct te beëindigen. In de meeste gevallen was de reden het overlijden van een lid. Ingaande 1 januari 2019 hebben 27 leden opgezegd, waardoor de winst aan leden in 2018 is 20. Het totale ledental komt, dankzij deze toename, op 981 aan het begin van 2019 (begin 2018: 961). Ingaande 2019 hebben zich alweer 4 nieuwe leden aangemeld.

3. Eigen Perk

Een gevoelig verlies trof de redactie in het begin van dit jaar: het overlijden van Jos (Joséphine Saskia) De Ley op 10 februari. Zij overleed op 70-jarige leeftijd en was al langere tijd ziek. De redactie eerde haar met een uitgebreid doch ingetogen ‘in memoriam’ in Eigen Perk 2018:2. Ook werden in dit nummer een drietal van haar columns herdrukt.
  

Het bestuur complimenteert de redactie met en bedankt haar voor het vele onderzoek-, schrijf- en redigeerwerk dat werd verricht. Elk nummer dit jaar was een frisse verrassing en zeer prettig leesbaar. Het bestuur is oprecht verheugd op de toetreding van mevrouw Annette Koenders tot de redactie.

4. De ledenavonden in 2018: 

Ons voorlopige nieuwe thuis, de wijkzaal van de Protestantse Kerk aan de Kerkbrink, zou weleens een blijvertje kunnen worden. Qua locatie is het een prachtig centraal punt en de ontvangst is steeds allerhartelijkst. 

Zoals gebruikelijk was er weer een gevarieerd aanbod op de ledenavonden. Alle ledenavonden werden zeer goed bezocht. Het was een zeer succesvol seizoen.

– 23 januari: Bas Kreuger over het vergeten wapen van Nederland: de
         Hollandse Waterlinie. 

• 27 februari: Het agrarisch verleden van Hilversum 

Irmgard van Koningsbruggen nam ons mee naar de periode rond 1900 toen stedelingen met nieuwe ogen naar het landschap en de boerderij gingen kijken. De agrarische bouwstijl als modeverschijnsel. 

• 27 maart Algemene Ledenvergadering en de verkiezing van de tien mooiste huizen van Hilversum. Natuurlijk werd het een vrolijke verkiezing. Immers huizen in zo diverse groottes en stijlen laten zich net zo gemakkelijk vergelijken als appels met peren, maar het onderliggend doel (benadrukken tussen hoeveel inzet en schoonheid wij ons dagelijks mogen bevinden) werd goed bereikt.
• 24 april was gewijd aan de tweede wereldoorlog in Hilversum. Deze avond koos een verrassende invalshoek: Hoe kunnen we de les van de oorlog levend houden? Het antwoord van Ahmet Polat daarop is: door te verbeelden en uit te beelden. Het antwoord van Ed van Mensch is: alledaagse beelden presenteren in een onalledaagse omgeving. 
• 22 mei stond de laatste ledenavond voor de zomer in het teken van 100 jaar katholiek kleuter-, lager en basisonderwijs in Hilversum Zuid. Spreker was Wim de Wijer, een leven lang directeur van de Paulusschool. 
• 25 september: Pieter Hoogenraad over St. Vitus. Hoe het Gooi aan deze bijzondere heilige komt, wat Vitus zo heilig heeft gemaakt en hoe hij wordt afgebeeld inclusief symboliek. 

• 23 oktober: Ed van Mensch en Kees van Aggelen over onze peetvader onder de titel: Hernieuwde aandacht voor Albertus Perk. 
• 27 november:
  Annette Koenders en Ben de Vries: Indische sporen in Hilversum. Hilversum heeft in zijn leef- en woonomgeving veel dat een relatie had en heeft met ons Nederlands-Indisch verleden. Annet Koenders liet het u zien. Een bijzondere inbreng had Ben de Vries met letterlijk ‘Indisch Sporen’.

5. Op pad met Albertus Perk 2018

Er zijn vijf excursies georganiseerd in 2018. Organisator en bedenker is sinds jaar en dag (met grote waardering van het bestuur) de heer Pieter Hoogenraad. 

Zondag 6 mei. Maar liefst 100 belangstellend hadden zich gemeld voor een fietstocht langs de tien mooiste huizen van Hilversum, het resultaat van een door leden van Albertus Perk gemaakte selectie uit ruim zestig genomineerde huizen.

Zondag 3 juni: “Het Laapersveld, de renovatie van een groen

monument”. Dit bijzondere park in Hilversum is eervorig jaar ingrijpend

gerenoveerd. Jacqueline Greven, projectleider van de renovatie, vertelde samen met Henk Dirkx van onze Werkgroep Monumenten. 

Zondag 1 juli: De betonnen schuilplaatsen in het Spanderswoud. De Historische Kring Bussum was onze gastheer. 

Zondag 5 augustus: Nieuwe architectuur in bestaande omgeving: ontmoeting of ontmoediging. Dit was een sprankelende tocht onder leiding van Marjolein en Eric van Dijl.

Zondag 9 september: De Hilversumse monumentenlijst in… 2030. Kijken wij als historisch geïnteresseerden meestal naar het verleden, maar deze zondag werden we meegenomen naar het jaar 2030. Harry van der Voort stelde de kernvraag: Hoe ziet de Hilversumse monumentenlijst er in 2030 uit?

6. Verder heeft het bestuur veel aandacht besteed aan: 

– Digitaliseren en toegankelijk maken van jaargangen Eigen Perk

– Meedenken over een nieuwe bestemming voor de grote hall van het
voormalig postkantoor: een historisch huis voor Hilversum? 

– Samenwerking met ‘Senver’

– Lustrum in 2020

– Vernieuwde samenwerking met ‘Hilversum Pas op!’

– Het met zorg volgen van de ontwikkelingen rond het streekarchief.

Het Bestuur nam in nauw overleg met de Werkgroep Monumenten standpunten in, schreef brieven, diende zienswijzen in en zat samen met het Cuypersgenootschap, Heemschut en Hilversum Pas Op boven op bedenkelijke ontwikkelingen. 

Hierbij was onze bijdrage aan het behoud van een van de oudste boerderijtjes op Hilversums grondgebied (Corverslaan 2) succesvol. Minder succes hadden we met ons voorstel het nieuwe pad tussen ’s Gravelandseweg en Hoge Naarderweg ‘Molenpad’ te laten heten.
Tegen onze historische wensen in en tegen de wensen van de meerderheid der bewoners in achtte B&W het op zijn plaats dit boomloze pad de weidse naam ‘laan’ te geven en te vernoemen naar een burgemeester: Burgemeester Bootlaan. Wij noemen dit een duidelijk bewijs van (geestelijke) armoede. We zullen het er mee moeten doen. 

Het bestuur blijft daarom ook zorg hebben over gemeentelijk cultuur en erfgoed. Met de ambtenaren op de afdeling Monumenten is er een prima samenwerking. De zorg is het beleid van B&W die alsmaar Hilversum als mediastad benadrukken en daarbij weinig oog hebben voor andere zaken.
Zo is in Hilversum het thema lokale geschiedenis sterk onderbelicht. Met argusogen blijft de Historische Kring de ontwikkelingen rond bijvoorbeeld de opslag, de staat en de toekomst van de historische collectie van Hilversum volgen. Het gaat om de collectie die voorheen in het Goois Museum op de Kerkbrink te zien was.

7. Jaarverslag 2018 Werkgroep Monumenten AP

De werkgroep Monumenten vergaderde in 2018 driemaal onder waarnemend voorzitterschap van Erik van den Berg. Door de gemeenteraadsverkiezingen in maart en het wachten op de benoeming van de wethouder met monumenten in de portefeuille heeft de eerste vergadering van de werkgroep pas in mei plaatsgevonden.

De leden van de werkgroep zijn Harry van der Voort, Henk Dirkx (namens Heemschut), Piet Bakker, Haakon Brouwer, Marieke Middelhoff (secretaris) en Erik van den Berg (waarnemend voorzitter). Norman Vervat neemt niet deel aan de vergaderingen, maar blijft namens het Cuypersgenootschap betrokken bij de lopende en nieuwe projecten. 

In de vergadering van 10 oktober was Willem A. van der Spek als aspirant voorzitter van de werkgroep aanwezig. In de vergadering van 12 december heeft hij met instemming van de leden van de werkgroep het voorzitterschap van de Werkgroep Monumenten op zich genomen. Daarmee heeft Erik van den Berg die enige tijd met grote inzet en veel enthousiasme het waarnemend voorzitterschap op zich had genomen, zich teruggetrokken uit de werkgroep.

De werkgroep heeft dit jaar geen overleg gehad met de wethouder met monumenten in de portefeuille. Het bestuur van de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk heeft op 5 november wel een kennismakingsgesprek gevoerd met de nieuwe wethouder monumenten, Jan Kastje. Hij heeft zelf geen behoefte aan een overleg op basis van een rooster, maar stelt zich bereikbaar op. Wél is er regelmatig overleg geweest met de beleidsadviseurs Cultureel Erfgoed van de gemeente.

Met welke monumenten heeft de werkgroep zich o.a. beziggehouden?

• Regentesselaan 12

In januari is de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk benaderd vanwege de voorgenomen bouw van een nieuw woonhuis aan de Regentesselaan 12 en afbraak van het bestaande woonhuis, de villa Nimrod, op dat perceel. De villa Nimrod is het sterk verbouwde restant van het Paviljoen Nimrod. De direct aanwonenden waren bezorgd omtrent de aard en omvang van het voorgenomen bouwplan en de buurtbewoners wilden voor het bestaande woonhuis de beschermde status als gemeentelijk monument aanvragen. H.H.K. Albertus Perk heeft hiervoor door een van de leden van de Werkgroep Monumenten een bouwhistorische verkenning laten opstellen. Uit deze bouwhistorische verkenning komt naar voren dat de cultuurhistorische waarden van Regentesselaan 12 gering zijn. Te gering om naar inschatting H.H.K. Albertus Perk een verzoek tot aanvraag van een beschermde status als gemeentelijk monument succesvol te kunnen afronden.

De H.H.K. Albertus Perk is tot de conclusie gekomen dat de vereniging, hoe sympathiek het initiatief van de buurtbewoners ook overkomt, geen aanvraag tot een beschermde status als gemeentelijk monument zal indienen bij de gemeente.

• Corverslaan 2

Corverslaan 2 is een boerderij uit eind 18e eeuw die onderdeel was van het landgoed Gooilust samen met de beschermde boerderij Corverslaan 1 die parallel aan de zichtas ligt van de laan naar landgoed Gooilust. Het pand is verkocht door Natuurmonumenten en er is een grootschalig verbouwingsplan in ontwikkeling voor Corverslaan 2 waarbij belangrijke karakteristieken van het tot op heden onbeschermde gebouw dreigen te verdwijnen. De gemeente leek dit allemaal goed te vinden, maar dankzij Norman Vervat was het ondernemen van actie nog niet te laat.  

In mei heeft de Hilversumse Historische Kring Albertus Perk mede namens de Stichting het Cuypersgenootschap en de Erfgoedvereniging Heemschut een verzoek ingediend bij het college van B&W om de voormalige boerderij Corverslaan 2 te beschermen als gemeentelijk monument. De volgende redenen zijn voor de beschermwaardigeid van het pand aangevoerd: – architectuurhistorisch als goed en voor Hilversum zeldzaam voorbeeld van landelijke bouwkunst van rond 1800; cultuurhistorisch vanwege de relatie tot het landgoed Gooilust en het Corversbos, een voor Hilversum e.o. belangrijk landgoed en bosgebied; stedenbouwkundig vanwege het beeldbepalende belang van de boerderij voor het gebied en de duidelijke stedenbouwkundige relatie met het reeds rijksbeschermde pand Corverslaan 1 en vanwege het gaaf bewaarde karakter van het gebouw. Bereikt is dat voor het pand een voorbescherming geldt, hetgeen betekent dat er een gewijzigd en aangepast bouwplan moet komen voor de verbouwing aan het exterieur van de boerderij. Corverslaan 2 verdient blijvende aandacht van de werkgroep. In deze is eendrachtig samengewerkt met Hilversum, Pas Op! door elkaar over en weer steeds goed te informeren.
 

• Hek Hooge Dreuvik aan de Bergweg

De hekpijlers met hek uit de periode 1880 – 1890 van de voormalige villa zijn een gemeentelijk monument. De eigenaar heeft doelbewust de toegang groter gemaakt en dus gewijzigd zonder vergunning. De pilaren zijn hersteld (met verkeerd metselwerk), maar zó verplaatst dat de toegang verbreed is. Twee foto’s: één van de situatie vóór het herstel van het hek en één erna laten het verschil duidelijk zien. 

Twee zaken zijn wat het hek van Hooge Dreuvik betreft aan de orde: 1) het veranderen van een monument zonder vergunning en 2) handhaving door de gemeente. De inspanningen van Piet Bakker voor deze zaak kregen lang geen gehoor bij de gemeente. Maar nu lijkt er toch een doorbraak in het kunnen afdwingen van gemeentelijke handhaving in deze kwestie naar een voorbeeld van jurisprudentie in Wageningen.

• Pilot Spoorzone, postcodegebied 1221

In de pilot Spoorzone Omgevingswet van de gemeente worden nieuwe manieren van samenwerking ontwikkeld en getoetst. Het gaat om een gebied aan beide zijden van het spoor met woonbuurten, industriële gebouwen en werklocaties. De gemeente start op verzoek van de buurtorganisaties met postcodegebied 1221: de Geuzenbuurt, Electrobuurt en de Kleine Driftbuurt. De leefomgeving staat centraal en dus ook de mensen die in die omgeving wonen en werken. Van hen én van de ondernemers, de vastgoedeigenaren en maatschappelijke organisaties wordt verwacht dat ze met initiatieven en plannen komen. Het is de bedoeling dat de wensen uit de samenleving en de ambitie van de overheid in harmonie tot een voorstel voor verbetering van de omgeving komen. Op 17 juli 2018 kwamen tijdens de eerste Gebiedstafel meer dan 70 mensen (van 45 partijen) samen in de Melkfabriek waarbij veel kwesties die van belang zijn voor het gebied werden geïnventariseerd. Ze zijn geclusterd in 6 thema’s: identiteit/cultuurhistorie, wonen en werken, bereikbaarheid en parkeren, groen en duurzaam, sociaal en samenwerking. Dit alles wordt uitgewerkt in drie Werkplaatsen met de afronding op 6 december in de tweede Gebiedstafel.

Namens HHK Albertus Perk zit Harry van der Voort bij deze pilot. Het bestuur vraagt hem regelmatig informatie over dit project te verschaffen en het bestuur zo op de hoogte te houden. De historische identiteit en de cultuurhistorie (o.a. van gebouwen die naar vroeger tijden verwijzen) worden belangrijk gevonden in dit gebied. Zo wordt o.a. gewerkt aan een voordracht voor nieuwe monumenten voor de gemeentelijke monumentenlijst. De HHK Albertus Perk heeft in oktober een ZIENSWIJZE  Lijsterweg 20 A ingediend bij het college van B&W, een voormalige sigarenfabriek waar voorbescherming voor bereikt is.

• Het stationsgebied

De gemeente Hilversum ontwikkelt plannen voor vernieuwing van het stationsgebied Er liggen twee voorstellen (De 7 straatjes en de Passage) waar de burgers van Hilversum op hebben mogen reageren. Een keuze voor één van de twee voorstellen ligt misschien niet meteen voor de hand voor een historische vereniging, maar de HHK Albertus Perk zou zich kunnen afvragen: wát is voor de historische vereniging interessant in de twee voorstellen en welke variant past historisch gezien goed bij een plaats als Hilversum? In een brief naar de gemeente zal de HHK Albertus Perk in ieder geval zijn zorg uitgespreken over de hoogte van de geplande gebouwen.

• Zonnelaan 17, voormalig verpleeghuis de Stolpe

In de laatste vergadering van 12 december is uitgebreid aandacht besteed aan de geplande nieuwbouw op het terrein van de Stolpe, Zonnelaan 17. Dit bouwplan is onderdeel van het beschermde stadsgezicht Noordwestelijk villagebied met bijzonder welstandsniveau, waar door de gemeente een consoliderend beleid wordt gevoerd. De locatie is volgens een vooronderzoek van het gemeentelijk omgevingsteam cultuurhistorisch, stedenbouwkundig en landschappelijk gevoelig. 

Dankzij de inzet van Piet Bakker van de Werkgroep Monumenten heeft de HHK Albertus Perk op de valreep van het jaar 2018 op 23 december een Zienswijze gestuurd aan B&W met het verzoek om goedkeuring te onthouden aan de gevraagde omgevingsvergunning voor de nieuwbouw op de plek van de Stolpe. Twee van de redenen om te vragen geen goedkeuring te verlenen aan het bouwplan zijn 1) de bouwhoogte die met 15.20 m de volgens het bestemmingsplan eventueel toegestane hoogte van 13 m overschrijdt en 2) volgens het vigerende bestemmingsplan heeft deze bouwlocatie de bestemming ‘Maatschappelijke doeleinden’, maar het bouwplan voldoet niet aan de door de Raad van State genoemde criteria daarvoor: er is geen sprake van maatschappelijke doeleinden en derhalve is de bestemming ‘Wonen’ vereist.

• Het Molenaarshuisje 

Het molenaarshuisje aan de ’s-Gravelandseweg 70-72 is dankzij inspanningen van o.a. de historische vereniging op de lijst gezet van beschermde gemeentelijke monumenten. Het huisje is gebouwd in 1852 samen met de molen De Ruiter die erachter stond, maar die in 1921 is gesloopt.

• De Monnikenberg

De nieuwbouw op het terrein van de Monnikenberg blijft de aandacht van de werkgroep waard. Inspanningen om het voormalig atelier van zuster Van der Lee te beschermen zijn in gang gezet, omdat het ateliergebouwtje zeer zeldzaam is.

• Muurschildering en plastiek Pieter van Velzen 1962

Bij de erfgoedvereniging Heemschut is in oktober een melding binnengekomen over twee werken van Pieter van Velzen (1911-1990, beeldhouwer, glazenier, schilder) die wellicht verloren dreigen te gaan bij verkoop van het pand waarin ze zich bevinden. Met de inspanningen van Norman Vervat en Harry van der Voort probeert de HHK Albertus Perk dit te voorkomen.

2 januari 2019,

Herman Meddens,
Secretaris van de Hilversumse Historische Kring ‘Albertus Perk’.

Marieke Middelhoff,
Secretaris van de Werkgroep Monumenten AP